ចំណេះដឹងទូទៅ
រូបភាព
បើយោងតាមរឿងព្រេងពីបុរាណ ព្រះសមណគោត្តម មុន នឹងព្រះអង្គយាងចូលព្រះបរិនិព្វាន ព្រះអង្គបានយាងជាមួយព្រះអានន្តដែលជាក្មួយ និងជាសិស្សជំនិតរបស់ព្រះអង្គ ដោយបារមីបែងភាគរបស់ព្រះអង្គមកសំណាក់ប្រោសសត្វនៅភ្នំគូលែនដែល ពេលនោះមានឈ្មោះថា “ព្រះឱទ្យានដូនទាវ” ។ នៅពេលនោះ ទឹកសមុទ្រគ្របដណ្ដប់ជុំជិតតំបន់នោះនៅសល់តែកោះភ្នំគូលែនមួយប៉ុណ្ណោះដែលលេចចេញពីទឹក ។
ទេសភាពដ៏ត្រកាលនេះហើយ ដែលប្រហែលបានទាក់ទឹកព្រះទ័យព្រះពុទ្ធអង្គ ។ នៅលើភ្នំនោះមានដើមធ្លកមួយដើមធំ ប្រកបដោយមែកធាងត្រសុំត្រសាយសាខាបែកស្លឹកស៊ុបទ្រុបចោលម្លប់ ត្រឈុំត្រឈៃ ។ ព្រះអង្គក៏សម្រេចយាងទៅសម្រាកនៅក្រោមដើមធ្លកនោះ ។ នៅជិតគល់ដើមធ្លកនោះមានរូងមួយធំដែលជាផ្លូវចេញចូលរបស់ស្ដេច ភុជង្គនាគ និងវបរិវា ដែលតែងតែចេញមកលេងកំសាន្តនៅទីនោះ ដោយដំណែងខ្លួនជាមនុស្សលោកដោយហេតុនេះហើយ បានជាដីនៅទីនោះរាបស្មើល្អអនេក ។ គ្រាណាបានឃើញព្រះពុទ្ធអង្គហើយ រុក្ខទេវតាដែលរក្សាដើមធ្លកនោះក៏ជប់អស្សនៈមួយថ្វាយព្រះអង្គ ដែលមានជាបល្លង្កបិទបាំងដោយក្លោះ ថែមទាំងប្រដាប់ដេញមូស និងផ្លិត ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ រុក្ខទេវតានោះបានតម្លើងបន្ថែមនូវឆ័ត្រពណ៌សមួយយ៉ាងធំសម្រាប់ពួក ទេវតាដ៏ច្រើនដែលយាងមកបង្គុំគាល់ព្រះជិនស្រី ដើម្បីស្ដាប់ព្រះធម្មទេសនា ។
នៅយាមទី១នៃរាត្រីនោះ ស្ដេចភុជង្គនាគ និងបរិវារ ក៏បានចេញមកក្រោមដើមធ្លកដូចសព្វមួយដង ដើម្បីមកកំសាន្តសប្បាយដូចធម្មតា ។ គ្រាណាបានឃើញព្រះពុទ្ធអង្គ ស្ដេចភុជង្គនាគមានការភ្ញាក់រំភើបអបអរជាអនេក ក្រាបថ្វាយបង្គុំ ហើយក៏អរត្តនានិមន្តព្រះអង្គសម្ដែងព្រះធម្មទេសនា ដើម្បីប្រោសពួកនាគឲ្យបានរំដោះផុតពីវដ្ដសង្សា ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធក៏ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់យល់ព្រមជាហេតុធ្វើ ឲ្យស្ដេចភូជង់នាគត្រេកអរយ៉ាងក្រៃលែង ។
នៅព្រឹកព្រហាមនៃថ្ងៃបន្ទាប់ ក្នុងឱកាសព្រះអង្គកំពុងភាវនាធម៌ ព្រះបរមគ្រូទ្រង់បានធ្វើព្រះទំនាយដូចតទៅថា ៖ ទៅអនាគត កោះគោកធ្លកនេះ នឹងក្លាយទៅជាព្រះរាជាណាចក្រមួយដ៏ធំ ហើយសម្បូរសប្បាយយ៉ាងក្រៃលែង ដែលនឹងមានឈ្មោះថា នគរគោកធ្លក ។ ចំណែកសត្វត្រកួតដែលបានលូនចេញមកស្ដាប់ព្រះធម្មទេសនា ហើយដែលព្រះអង្គបោះម្ហូបទិព្វឲ្យជាអាហារនោះ អនាគតជាតិទៅនឹងទៅកើតជាមួយព្រះរាជបុត្រនៃព្រះចៅឥន្ទ្រព័ត្រ នៃប្រទេសឥណ្ឌា ។ ក្រោយមក ព្រះរាជបុត្រនេះនឹងយាងមកសោយរាជ្យនៅនគរគោកធ្លកនេះ ដោយយកព្រះរាជបុត្រីនៃស្ដេចភុជង្គនាគជាព្រះអគ្គមហេសី ។
ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដំបូងបង្អស់នេះហើយដែលទ្រង់ព្រះនាមថា ព្រះថោង តាមរឿងព្រេង និងព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យវរ្ម័ន តាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ រីឯព្រះរាជបុត្រីស្ដេចភុជង្គនាគមានព្រះនាមថា នាងនាគ តាមរឿងព្រេង និងព្រះនាងសោមា តាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ ។ក្សត្រទាំងពីរអង្គនេះ នឹងទៅជាប្រភពនៃព្រះរាជវង្សព្រះច័ន្ទ្រនៅ ប្រទេសខ្មែរ ។ ដើម្បីជារង្វាន់ដល់ព្រះរាជបុត្រទាំងទ្វេហានេះ ព្រះចៅភុជង្គនាគបានសម្ដែងព្រះឥទ្ធិឫទ្ធិបូមស្រូបយកទឹកចេញពី បរិវេណកោះគោកធ្លក ដើម្បីពង្រីកដីកោះនេះឲ្យបានទៅជានគរមួយធំ រួចហើយព្រះអង្គក៏ទ្រង់ស្ថាបនាទីក្រុងមួយដ៏ធំថ្វាយទៀត (ប្រភពខ្លះបានអះអាងថា ព្រះពុទ្ធអង្គតែម្ដងដែលបានផ្លុំកម្ចាត់ទឹកសមុទ្រឲ្យទៅឆ្ងាយ ដើម្បីជួយឲ្យនគរនេះកើតជារូបរាងឡើង) ។
និមិត្តរូបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ព្រះថោង និងនាងនាគ ក៏បានចូលទៅក្នុងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរចាប់តាំងពីពេលនោះមក ហើយព្រះមហាក្សត្រមហានគរតែងតែគោរពទំនៀមទម្លាប់នេះជារៀងរហូតមក ដោយធ្វើឧបកិច្ចកម្មយាងទៅរួមមេត្រីជាមួយនាងនាគរាល់រាត្រីនៅលើ កំពូលភ្នំព្រះក្រឡាបន្ទំ ។ ក្នុងរឿងនេះ អ្នកការទូតចិនឈ្មោះ ជីវ តាក្វាន់ ដែលបានស្នាក់អាស្រ័យនៅមហានគរបានសរសេរថា “ចំណែក ប្រាសាទមាសដែលនៅក្នុងព្រះរាជវាំងនោះ ព្រះរាជាទ្រង់យាងទៅផ្ទំនៅលើកំពូលប្រាសាទនោះរាល់រាត្រី ។ អ្នកស្រុកនិយាយជាទួទៅថា នៅក្នុងព្រះក្រឡាបន្ទំនោះមានសត្វពស់មួយមានក្បាល៩ ដែលជាម្ចាស់ទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រ ។
ពស់នេះនិមិត្តរូបខ្លួនចេញនៅទីនោះរាល់យប់ជាស្ត្រី ហើយថាព្រះរាជាទ្រង់រួមមេត្រីជាមួយសត្វពស់នេះជាបឋមសិនជានិច្ច” ប្រពៃណីនេះ មិនគ្រាន់តែត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រមហានគរគោរពប្រតិប្តិតាម ប៉ុណ្ណោះទេ គឺថែមទាំងត្រូវបានប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងមូលយកមកជាគំរូតាំងពី បូរាណកាលរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ ។ នៅក្នុងពិធីរៀបមង្គលការ ប្រពៃណីនេះចាត់ទុកជាវគ្គមួយសំខាន់បំផុតដែលមិនអាចជៀសវាងបាន ហើយភ្លេងដែលលេងកំដរវគ្គនេះ លាន់ឮពិរោះលន្លង់លន្លោច អណ្ដែតអណ្ដូងគួរឲ្យនឹងស្រណោះយ៉ាក្រៃលែង ។ ដោយហេតុវត្តមានដ៏ពិសេសពិសាររបស់ព្រះពុទ្ធអង្គនៅទីកោះគោកធ្លកនេះ កោះនេះក្លាយទៅជាកន្លែងដែលពួកទេវតាតែងយាងមកក្រសាលគ្រប់ៗ អង្គ ។ ដោយអាស្រ័យលើការទាំងនេះហើយ បានជាភ្នំគូលែនត្រូវចាត់ជាភ្នំសក្តិសិទ្ធិ ជាទីសក្ការៈបូជាយ៉ាងខ្លាំង ទី១ ដោយវត្តមានព្រះពុទ្ធ ទី២ ដោយព្រះពុទ្ធទំនាយ ហើយទី៣ ដោយវត្តមាន និងលំនៅស្ថាននៃពពួកទេវតា ។
ប្រភព៖ ឈូកខ្មែរ
