ព័ត៌មាន និងចំណេះដឹងថ្មីៗដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យបរិស្ថាន កសិកម្ម ឱសថបូរាណខ្មែរ និងសុខភាព។ Useful news related to Khmer Literature, Environment, Agriculture, and Natural Medicine
ព័ត៌មាន

ប្រវត្តិប្រាសាទព្រះធាតុ ឬ វត្ត​ព្រះធាតុទឹកឆា !!

22-Feb-2019 10:06 AM

រូបភាព


ដោយ: Uddam

ប្រាសាទព្រះធាតុទឹកឆា សាងសង់ក្នុងរាជព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ (គ.ស.១០២៥) ប្រាសាទព្រះធាតុទឹកឆា មានទីតាំងស្ថិតនៅចន្លោះភូមិពីរជាប់គ្នា គឺភូមិថ្មដាឃុំបឹងណាយនិងភូមិថ្មីឃុំក្រូចស្រុកព្រៃឈរមានចម្ងាយ៣៩គ.ម ពីទីរួមខេត្តកំពង់ចាម ចូលពីផ្លូវជាតិ១៣គ.មត្រង់ភូមិក្រូច ត្រូវបែក ចេញពីផ្លូវខេត្តបត់ទៅស្តាំតាមផ្លូវសសៀរបណ្តោយប្រឡាយទឹក៥គ.ម.ទៀត ទើបដល់ប្រាសាទព្រះធាតុទឹកឆានេះ។

ប្រាសាទព្រះធាតុឬវត្ត​ព្រះធាតុបើតាម​ឈ្មោះ​បុរាណ​នៃ​ប្រាសាទ​ដែល​ហៅ​ថា«គុក​ព្រះធាតុឬវត្ត​ព្រះធាតុ»នៅ​ត្រង់​កន្លែង​ទឹកឆា​នេះ។ពាក្យ«ទឹកឆា»នេះ​ទៀត ក៏​ពុំ​មែន​ជា​ពាក្យ​ទើប​តែ​បង្កើត​ថ្មី​ដែរគឺ​មាន​តាំង​ពី​យូរ​ណាស់​ហើយ ទើបបាន​ជា​មាន​ជាប់​ហៅ​នៅ​ក្នុង​សៀវភៅ«សិលា​ចារឹក​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា» របស់​​លោក ហ្ស-សឺដែស (Inscription du Cambodge par G. Cœdès) សរសេរ​កំណត់​ឈ្មោះ​កន្លែង​នេះ​ថា«វត្ត​ព្រះ​ធាតុ​នៅ​ទឹកឆា»(Vat Parh That de Tuk-C’a)

ដើម្បី​នឹង​យក​ជា​សំអាង យើង​តោង​តែង​និយាយ​តាម​សិលាចារឹក​មួយ ដែល​អ្នកស្រាវជ្រាវ​បាន​រក​ឃើញ ហើយ​នាំ​មក​តម្កល់​ទុក​នៅ​សារមន្ទីរជាតិ នា​ក្រុងភ្នំពេញ​សព្វថ្ងៃ។សិលាចារឹក​នេះ នៅ​មាន​រូប​រាង​​ល្អ​ស្អាត អក្សរ​នៅ​ច្បាស់ជា​បន្ទះ​ក្រាស់កម្ពស់១ ម៉ែត្រ(មិន​គិត​ជើង​តម្កល់)ទទឹងមុខ ០.៥០ម៉ែត្រ​កំពូល​លើ មាន​ឆ្លាក់​ជា​រូប ព្រះ​គណេស។អក្សរ​ចារឹក​មាន​ទាំងសងខាងគឺ​ម្ខាង​មាន២៣បន្ទាត់ ជា​ភាសា​សំស្ក្រឹត និង​ម្ខាង​ទៀត​មាន ១៦ បន្ទាត់ ជា​ភាសា​ខ្មែរ ។

សេចក្ដី​ក្នុង​សិលាចារឹក​នេះ​ហើយ ជា​ទ្វារ​បើក​ចំហរ ឲ្យ​យើង​មើល​ផ្លូវ​ឃើញ​នូវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដ៏​វែងឆ្ងាយ នៃ​ទីកន្លែង​នេះ ។សិលា​ចារឹក​ឲ្យ​ការណ៍​ថា ទីកន្លែងនេះកសាងឡើងតាំងពីមហាសករាជ ៩៤៧ ស័ក (គ.ស. ១០២៥) ក្នុង​រជ្ជកាល​ ព្រះបាទ​សូរ្យរម៌្មទី ១ ។ កាល​នោះ​ព្រះរាជា ទ្រង់​ទទួល​ប្រោស​ព្រះ​រាជទាន​តាម​សេចក្ដី​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ស្នើរអំពី អ្នកប្រាជ្ញ​ម្នាក់​ឈ្មោះ «ជង្ឃាល» ហើយ​ដែល​មាន​សន្មត​នាម​មួយ​ទៀ​ត​ថា លក្ស្មិន្ទ្រ​បណ្ឌិត ។ លោក ជង្ឃាល បាន​រក​ឃើញ​ទី​ដី​មួយ​កន្លែង​ក្នុង​តំបន់​មួយ​ហៅ​ថា សិទ្ធិបុរ (ត្រង់​កន្លែង​ទឹកឆា​សព្វ​ថ្ងៃ) មាន​ទំនង​ស្រឡះ​​ល្អ ក៏​ទូល​ស្នើ​ចំពោះ​ព្រះរាជា​សុំ​ទីនេះ​ធ្វើ​ជា​អារាម​សម្រាប់​ធ្វើ​សក្ការបូជា​ចំពោះ​សាសនាព្រាហ្មណ៍ ដោយ​ថ្វាយ​ទាំង​សេចក្ដី​ព្រាង​សព្វគ្រប់ សម្រាប់​រៀបចំ​កន្លែង​នេះ​ទុក​ជា​ស្នាដៃ​ដ៏​សំខាន់​ផង ។

គ្រានោះ ព្រះបាទ​សូរ្យរម៌្មទី ១ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ប្រោស​ព្រះ​រាជានុញ្ញាត តាម​សេចក្ដី​សុំ​ព្រម​ទាំង​ប្រទាន​នូវ​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ជា​ច្រើន​ទៀត ដើម្បី​ជា​មធ្យោបាយ​ក្នុង​ការ​កសាង​នេះ​ផង ។ បណ្ឌិត​ជង្ឃាល ឬ លក្ស្មិន្ទ្រ​បណ្ឌិត ចាប់​ធ្វើ​កិច្ចការ​ស្ថាបនា​នេះ​ឡើង តាម​កម្លាំង​ព្រះរាជទ្រព្យ និង​តាម​ប្រាជ្ញា​របស់​លោក​ក្នុង​ការ​បញ្ចុះបញ្ចូល​រក​ជំនួយ​អំពី​អ្នកស្រុក លុះត្រាតែ​បាន​ហើយ​ស្រេច​សព្វ​គ្រប់​តាម​គម្រោង​ដែល​ដាក់ថ្វាយ​ព្រះរាជា​ទ្រង់ទត ។នៅក្នុង​​ប្រាសាទ​ធំ មាន​តម្កល់សិវលិង្គ​មួយ​នៅកណ្ដាល​សន្មតនាម​លិង្គនោះថា «ស្រីភទ្រេស្វរៈ» និង​ទេវរូប​ពីរ​អម​សង​ខាង មួយ​មាន​នាម​ថា «បរមេស្វរៈ» មួយទៀត​ថា«សរស្វតិ»

ចំពី​មុខ ទិសខាងកើត មាន​គុហា​មួយទៀត​ជា​ទេវស្ថាន​មាន​ទំហំ​តូច ដែល​សព្វថ្ងៃ​យើង​ឃើញ​បាក់​ធ្លាក់​ថ្ម​គរ​ជា​គំនរ​កប់​ក្នុង​ព្រៃ​ក្បែរ​ប្រឡាយ​ទឹកជ្រោះ មាន​​តែ​ស៊ុម​ទ្វារ​​មួយ​នៅសល់​គ្រាន់​ជា​ការ​បង្ហាញ​ហេតុ តែ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ស្ថាបត្យករ​បាន​ចាត់ការ​ជីកស្រះ​មួយ​យ៉ាង​ធំទូលាយ នៅ​ចំហៀង​ខាង​ស្ដាំនៃ​ប្រាសាទ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា «លក្ស្មិន្ទ្រដាក» ហើយ​ប្រតិស្ថាន​លិង្គមាសមួយ តម្កល់​នៅកណ្ដាល​​ស្រះផង ។ ព័ទ្ធជុំវិញ​នៃ​ទីបរិវេណ​នេះ​មាន​ការរៀបចំ​បានជា​ស្រុក​ភូមិ​មួយ យ៉ាង​ស្ដុកស្ដម្ភ ដោយ​ប្រជុំអ្នក​ស្រុក​ជិតខាង​ឲ្យ​មករស់​នៅ​ជួបជុំ​កុះករគ្នាឡើង​ក្នុងសម័យ​នោះ ។ ដូច្នេះ បរិយាកាស​ក្រុងថ្មី​នេះឯង ក៏​បានជា​សភាព​អ៊ូអរឡើង ។

ក្រោយ​ដែល​រៀបចំ​រួចស្រេច លក្ស្មិន្ទ្រ​បណ្ឌិត បាន​នាំ​​​ព័ត៌មាន​ចូល​​ក្រាប​បង្គំ​ទូល ព្រះបាទ​សូរ្យរម៌្មទី ១, ព្រះអង្គ​ក៏​ទ្រង់​ស្ដេចយាង​ប្រារព្ធ​ពិធី​សម្ពោធ​ទីកន្លែង​នេះ​យ៉ាង​មហោឡារិក នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ ៩៤៧ ស័ក (គ. ស. ១០២៥) ដែល​យើង​ចង្អុល​ម្ដង​មក​ហើយពី​ខាងលើ ។ ក្នុង​ព្រះរាជ​ពិធី​សម្ពោធ​នេះ ព្រះរាជា​ទ្រង់​ប្រោស​​​ប្រទាន​នូវ​ធនធាន​ជា ប្រដាប់​ប្រើប្រាស់, ពួក​ពល​ព្រះ ២៩ នាក់, ដីស្រែ​នៅ​ជុំវិញ​ប្រាសាទ និង​ស្រះ​​ទឹក​នេះ​ទាំងអស់ ព្រមទាំង​ទីលាន​ធំ​ៗ សម្រាប់​ប្រកប​ពិធី ឬ​ជា​គ្រឿង​លំអ, ទុក​ជា​ទ្រព្យ​ផ្ទាល់​​នៃ​គុហា​នេះ​ផង ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រោស​ព្រះ​រាជទាន​នាម​ទីកន្លែង​នេះ​ថា «លក្ស្មិន្ទ្របថ» ដោយ​និយម​តាម​នាម​បណ្ឌិត​អ្នក​កសាង។ សេចក្ដី​ហូរហែ​ដូច​អធិប្បាយ​មក​នេះ​ហើយ ជា​ប្រវត្តិ​ដើម​នៃ​ប្រាសាទ និង​ទី​កន្លែង​ទឹកឆា៕

ប្រភព៖កំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ